روانشناسان غربی از تعدادی داوطلب، آزمون خودکنترلی و اراده گرفتند. بعد به آنها تصاویری از افراد با اراده و خویشتندار دادند و گفتند: روزی سه بار و مثلاً به مدت 30 روز این تصاویر را ببینید. میدانید بعد چه شد؟ دوباره از آنها آزمون و مصاحبه گرفتند. این افراد قدرت خودکنترلی بالاتری در آزمون گرفتند، یعنی دیدن تصاویر افراد خویشتندار و با اراده روی آنها اثر مثبت گذاشته بود.
یک روز طلبهای عراقی برای مشاوره پیش من آمد. ایشان وسواس و اضطراب بالایی داشت. احساس ارزشمندی و اعتماد به نفسش ضعیف شده بود. به او تمرینهایی دادم، راضی نبود و زیاد به دلش ننشست. به او گفتم: یه سؤال دارم؛ شما خودتان را خوب میشناسید؟ به نظر خودتان چه چیزی روی شما اثر مثبت میگذارد و اعتماد بهنفس شما را بالا میبرد؟ کمی فکر کرد و گفت: راستش زندگی امام خمینی(ره). اگر سیدیهایی از ایشان پیدا کنم و ببینم، حرف و عمل ایشان به من روحیه و نشاط و اعتماد بهنفس میدهد. سخنش عجیب بود! اتفاقاً من یک بسته فرهنگی حاوی کتاب و سیدی از زندگانی امام(ره) از کودکی تا رحلت ایشان داشتم که وقتی به ایشان دادم، گل از گلش شکفت و با خوشحالی از پیش من رفت.
از فیلمها، تصاویر و وصیتنامههای شهدا میتوانیم برای تقویت اراده و اعتماد بهنفس کمک بگیریم. امام على(ع) میفرمایند «إن لَم تَکُن حَلیما فَتَحَلَّم...؛ اگر بردبار نیستى خود را بردبار جلوه بده، زیرا کمتر کسى است که خود را شبیه
گروهى کند و به زودى یکى از آنان نشود.»(نهجالبلاغه، حکمت 207).
این راهکار ساده، در زندگی و روابط ما کارایی بسیار دارد. «شناخت»، «هیجان» و «رفتار» ما یک مثلث را تشکیل میدهند که بر همدیگر اثر میگذارند و از هم اثر میپذیرند. وقتی ما وانمود کنیم و رفتارمان را شبیه افرادی مثل سرداران و آزادگان قهرمان درآوریم، احساسمان هم تغییر میکند و زمینه تغییر فکر نیز در ما ایجاد میشود و باور خواهیم کرد که میتوانیم همت والایی داشته باشیم و بر قلههای شکوه و عظمت بایستیم.
دراینباره میتوانیم به تباکی بر حضرت سیدالشهدا(ع) مثال بزنیم. در روایت آمده است که اگر نمیتوانی برای امام حسین(ع) گریه کنی حالت فرد عزادار و گریهکن را به خود بگیر تا بهتدریج احساست هم تغییر کند. در روایت داریم کسی که در رفتار و ظاهر، خود را به فقر و نداری بزند، فقیر میشود. یا کسی که خود را به صبوری بزند شکیباتر میشود. همینطور اگر همسری علاقه چندانی به همسرش ندارد اگر در «ظاهر و رفتار» وانمود و تلاش نماید، «احساسش» نیز به تدریج تغییر میکند و عاشق همسرش خواهد شد.
*چه کسانی را الگو قراردهیم
حالا چه کسانی را برای این الگوپذیری توصیه میکنید و به چهدلیل؟ پیشنهاد ما سرداران و رزمندگان دفاع مقدس است بهدلیل ویژگیها و اوصافی که درآنان است .
یاد دائم خدا ،ارتباط با قرآن و ائمه، توکل بر خدا، صفا و خلوص، صمیمیت، همدلی با دیگران بهویژه زیردستان، اقتدار و جرئتورزی (دفاع از حق خود و دیگران) حقسالاری، عملگرایی، بصیرت و آگاهی، غیرت دینی، شجاعت، مردمی بودن، شهادتطلبی، شادابی و نشاط، ستیز در برابر خمودگی و بیحالی، شوخی متعادل، تواضع و فروتنی، حُسن خلق، ابتکار و خلاقیت، قناعت، اجتناب از اسراف و تجملگرایی، دوری از شهرتطلبی، تعهد، اعتدالگرایی و دشمنشناسی ازجمله این اوصاف می باشند.